- Izraeli kontrollon “Izraelin e Madh”, shtëpia e një numri afërsisht të barabartë të palestinezëve dhe hebrenjve izraelitë, por Izraeli i Madh demokratik nuk është një opsion për shkak të tendencave demografike në favor të palestinezëve dhe një zgjidhje me dy shtete nuk ka gjasa.
- Qeverisë izraelite i mungon një plan për të ardhmen e Gazës, me ankesat e ushtrisë që tregojnë një qëllim për të pastruar etnikisht zonën. Qeveria izraelite po i vret palestinezët nga uria për t’i dëbuar, duke çuar në një përshkallëzim të dhunës dhe vrasjeve.
- Objektivat e Izraelit në Gaza, duke përfshirë pastrimin e zonës dhe mposhtjen e Hamasit, nuk janë arritur. Bombardimet e Hezbollahut në Izraelin verior kanë detyruar 60,000 deri në 100,000 izraelitë të evakuojnë shtëpitë e tyre.
- Izraeli përballet me tensione me Iranin, i cili ka bombarduar izraelitët si hakmarrje për sulmin ndaj ambasadës iraniane në Damask. Shtetet e Bashkuara dhe Irani kanë punuar së bashku për të parandaluar një konflikt të gjithanshëm midis Izraelit, Shteteve të Bashkuara dhe Iranit.
- Reagimi i kufizuar i Izraelit dhe humbja e aftësisë së tij për të vepruar në mënyrë të pavarur kundër kundërshtarëve të tij kanë çuar në paaftësinë e tij për të zgjidhur çështjen në Gaza. Reputacioni i Izraelit është dëmtuar në mbarë botën, duke çuar në rritjen e përdorimit të etiketës së aparteidit dhe besimin se Izraeli po kryen gjenocid, të cilën e beson edhe Mearsheimer.
- Fuqitë e jashtme si Rusia dhe Kina kanë përforcuar praninë e tyre në Lindje të Mesme duke i hapur rrugë edhe favorizimit të pozitës së Iranit.
John Mearsheimer, është ndër politologët dhe profesorët më të njohur dhe gjithashtu teoricieni më i famshëm në botë i teorisë realiste. Ai është profesor në Universitetin e Çikagos dhe është i njohur për librat e tij me ndikim, duke përfshirë “Tragjedia e Politikës së Fuqive të Mëdha” dhe parashikimet e tij rreth pushtimit të Irakut të udhëhequr nga SHBA. Së fundmi, Mearsheimer, përveç spikatjes me rastin e luftës në Ukrainë, ai diskuton shkaqet e telasheve të vazhdueshme në Lindjen e Mesme, duke u fokusuar në konfliktet në Gaza midis Izraelit dhe Palestinezëve ose Hamasit, si dhe konfliktin Iran-Izrael-SHBA që ndodhi në prill të 2024. Mearsheimer synon të analizojë këto konflikte dhe pasojat e tyre.
Mearsheimer, përshkruan gjendjen aktuale të Izraelit dhe opsionet e mundshme për të ardhmen e tij në lidhje me popullsinë palestineze. Ai shpjegon se Izraeli, i cili kontrollon zonat midis lumit dhe Detit Mesdhe, i njohur si Izraeli i Madh, është shtëpia e një numri afërsisht të barabartë palestinezësh dhe hebrenjsh izraelitë. Mearsheimer argumenton se një Izrael i Madh demokratik nuk është një opsion për shkak të tendencave demografike dhe një zgjidhje me dy shtete gjithashtu nuk ka gjasa. Ai më pas diskuton situatën aktuale në Gaza, ku palestinezët jetonin në një “burg gjigant në ajër të hapur” përpara tetorit 2005, kur kolonët izraelitë u larguan. Mearsheimer argumenton se Izraeli është në telashe të thella dhe humbësi më i madh në konfliktet e vazhdueshme me palestinezët dhe Iranin, bashkë me Shtetet e Bashkuara, derisa Irani do të dalë fitues.
Sipas Mearsheimer, kryeministri izraelit, Netanyahu, thuhet se mbështeti Hamasin, pasi Autoriteti Palestinez në Bregun Perëndimor mbrojti një zgjidhje me dy shtete, duke e bërë Hamasin një alternativë të preferuar në mënyrë që ta përçajë frontin palestinez. Izraeli dyshohet se ka mbajtur kontrollin duke nisur periodikisht konflikte, të njohura si “kositja e lëndinës”. Megjithatë, objektivat izraelite shtrihen përtej mposhtjes së Hamasit dhe marrjes së pengjeve. Edhe sipas Mearsheimer, qëllimi i vërtetë është pastrimi etnik i Gazës, pasi folësit argumentojnë se kjo është mënyra e vetme për t’i dhënë fund aparteidit dhe eliminimit të Hamasit.
Gjithashtu, John Mearsheimer, diskuton veprimet e qeverisë izraelite në Gaza dhe potencialin për spastrim etnik. Mearsheimer argumenton se për të kuptuar situatën aktuale, është thelbësore të pranohet historia e spastrimit etnik të Izraelit, duke përfshirë krijimin e shtetit më 1948 dhe zgjerimin më 1967. Ai pohon se qeveria izraelite nuk ka një plan për të ardhmen e Gazës dhe ushtrinë, ankesat për mungesën e drejtimit politik tregojnë një qëllim për të pastruar etnikisht zonën. Për të arritur këtë, shpjegon Mearsheimer, një numër i konsiderueshëm palestinezësh duhet të vriten dhe kushtet e tyre të jetesës duhet të bëhen të padurueshme. Ai sugjeron gjithashtu se qeveria izraelite po i vret palestinezët urie për t’i dëbuar ata. Mearsheimer pohon se situata në Gaza po bëhet gjithnjë e më e rëndë, pavarësisht përpjekjeve ndërkombëtare për të zbutur krizën, dhe se paaftësia e qeverisë izraelite për të larguar palestinezët ka çuar në një përshkallëzim të dhunës dhe vrasjeve.
Përveç kësaj profesori nga Chicago, diskuton sfidat me të cilat përballet Izraeli në Gaza dhe në kufirin e tij verior me Libanin. Objektivat e Izraelit në Gaza, duke përfshirë pastrimin e zonës dhe mposhtjen e Hamasit, nuk janë arritur. Për më tepër, bombardimet e Hezbollahut në veri të Izraelit kanë detyruar 60,000 deri në 100,000 izraelitë të evakuojnë shtëpitë e tyre. Izraeli gjithashtu përballet me tensione me Iranin, i cili ka bombarduar izraelitët si hakmarrje për sulmin ndaj ambasadës iraniane në Damask. Megjithatë, sipas tij, Shtetet e Bashkuara dhe Irani kanë punuar së bashku për të parandaluar një konflikt të plotë midis Izraelit, Shteteve të Bashkuara dhe Iranit. Përpjekjet e Izraelit për të tërhequr Shtetet e Bashkuara në një luftë kundër Iranit kanë qenë të pasuksesshme dhe si Shtetet e Bashkuara ashtu edhe Irani kanë shmangur përshkallëzimin. Madje, Shtetet e Bashkuara dhe Irani, me ndërmjetësimin e Omanit, koordinuan përpjekjet për të kufizuar sulmet iraniane kundër Izraelit, me amerikanët që luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e Izraelit duke rrëzuar raketat dhe dronët iranian. Ky nivel përfshirjeje shënoi një largim nga pavarësia tradicionale e Izraelit në trajtimin e kundërshtarëve. Meirshaimer argumenton se Izraeli ishte humbësi më i madh në këtë konflikt për shkak të reagimit të tij të kufizuar dhe humbjes së aftësisë së tij të perceptuar për të vepruar në mënyrë të pavarur kundër kundërshtarëve të tij.
Arsyeja e parë është gjendja e tyre e vështirë në Gaza, ku ata janë kthyer pas një tërheqjeje, por nuk kanë rrugëdalje dhe zgjidhje për ta bërë zonën e jetueshme për palestinezët, të cilët nuk duan të largohen. Arsyeja e dytë është humbja e dominimit të përshkallëzimit të Izraelit, e cila ishte vendimtare për strategjinë e tyre të parandalimit. Folësit shpjegojnë se besimi i Izraelit në dominimin e përshkallëzimit do të thotë se ata përgjigjen me forcë më të madhe se kundërshtarët e tyre, duke e bërë të qartë se do të hakmerren më fort. Megjithatë, Izraeli nuk e ka më këtë dominim kundër Hezbollahut apo Iranit, pasi këto grupe mund të përgjigjen me forcë të konsiderueshme, duke përfshirë 150,000 raketa. Për më tepër, operacionet ushtarake të Izraelit në Gaza kërkojnë mbështetjen amerikane dhe sistemet e tyre mbrojtëse si Iron Dome/Kubeja e Hekurt nuk janë të mjaftueshme për të kundërshtuar kërcënimin në rritje nga fqinjët e tyre. Në përgjithësi, Izraeli është në telashe të thella për shkak të paaftësisë së tij për të zgjidhur çështjen në Gaza, dobësimit të parandalimit të tyre dhe aftësisë në rritje të kundërshtarëve të tyre për të shkaktuar dëme të konsiderueshme.
Izraeli është bërë gjithashtu një shtet i pafavorshëm, me reputacionin e tij që është dëmtuar keq në mbarë botën. Kjo është e dukshme në rritjen e përdorimit të etiketës së aparteidit dhe besimit mes shumë njerëzve, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara, se Izraeli po kryen gjenocid, të cilën e beson tashmë edhe Mearsheimer. Këto zhvillime nuk janë vetëm katastrofike për Izraelin, por edhe problematike për Shtetet e Bashkuara, të cilat kanë interes të ruajnë paqen në Lindjen e Mesme dhe të lëvizin drejt Azisë Lindore për të frenuar Kinën.
Për më tepër, ai vë në dukje se rajoni është bërë gjithnjë e më kompleks me përfshirjen e fuqive të shumta, duke përfshirë Rusinë dhe Kinën. Mearsheimer argumenton se tërheqja e Shteteve të Bashkuara nga marrëveshja bërthamore e Iranit dhe tensionet me Iranin i kanë dhënë vendit një nxitje për të zhvilluar armë bërthamore, të cilat mund të çojnë në paqëndrueshmëri të mëtejshme në rajon. Madje, ai thekson Akordet e Ibrahamit, një përpjekje e fundit për të formuar një thuajse aleancë midis Shteteve të Bashkuara, Izraelit dhe Arabisë Saudite, është shpërbërë për shkak të konfliktit në Gaza. Izraeli po përballet me humbje të konsiderueshme si rezultat i këtyre ndryshimeve gjeopolitike dhe fuqisë në rritje të kundërshtarëve të tij. Kjo sepse Irani ka qenë në gjendje të qëndrojë jashtë konfliktit të drejtpërdrejtë me Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin duke përdorur proxie-t me efekt të madh. Ai thekson aleancat e Iranit me policitë në Irak dhe Siri, si dhe me Hamasin dhe Hezbollahun, të cilët kanë sulme me armë si ndaj Shteteve të Bashkuara ashtu edhe ndaj Izraelit. Mearsheimer përmend gjithashtu se Irani tani ka marrëdhënie të ngushta me Rusinë dhe Kinën, duke e bërë më të vështirë për Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin të izolojnë Iranin nëse ai ndjek armë bërthamore. Përveç kësaj, ai thekson se Irani ishte në gjendje të lëshonte raketa dhe dronë nga territori i tij, dhe të godiste Izraelin me hakmarrje minimale, duke i lënë iranianët të ndjeheshin mirë për situatën e tyre. Mearsheimer gjithashtu vë në dukje se sanksionet kundër Iranit nuk po funksionojnë aq efektivisht sa dikur. Në përgjithësi, Mearsheimer argumenton se situata për Izraelin ka ndryshuar rrënjësisht që nga 7 tetori, dhe ata nuk janë më në ndenjësen kryesore si dikur.
Përgatiti: Andi Rexhepi
Linku i ligjëratës: https://www.youtube.com/watch?v=kAfIYtpcBxo
